Mova naša. Lesam i pa lesie
Tvorny skłon maje ceły šerah cikavych funkcyj, pra jakija napaminajuć movaznaŭcy. Jazep Losik pryśviačaje ceły punkt hetamu skłonu ŭ svaim artykule «Niekatoryja ŭvahi…»:
Vielmi časta, pry aznačeńni miesca z peŭnym kirunkam dziejańnia, u nas staviać dapaŭnieńnie z prynazoŭnikam «pa», jak u rasiejskaj movie, dy kažuć: «Jechali ŭ Kijeŭ pa Dniapru». Heta čysta rasiejski zvarot; u biełaruskaj movie ŭ takich razoch stavicca pryładny skłon biez prynazoŭnika, i hetym vyražajecca kirunak dziejańnia, napr.:
Jeduć jany ciomnymi barami, kamianistymi darohami, čystymi palami. Jechali my ŭ Kijeŭ Dniaprom. Sieŭ jon na taho kania dy pajechaŭ teju samaju darohaju. Siem mil lesam iści, a vośmuju moram płyści. Oj pajdu ja darohaju, pušču hołas dubrovaju. Paviaźli jaje ciomnymi lasami, ščyrymi barami vialikimi łuhami. Płyvi ty vadoju, a ja za taboju.
Hety skłon moža abaznačać kirunak, darohu, pryładu, sposab dziejańnia, čas…
Pabieh naciańki, nie šašoju, a hetaju darohaju.(V. Adamčyk)
Ci ž nie dobra było b maleńkim traktaram i kasiłkaj zrezać travu? (K. Akuła)
Našy mužy pamierli adnym hodam: jany razam byli ŭ Čarnobyli. (S.Aleksijevič)
My jechali Biełaruśsiu… (Ł. Hienijuš)
Prykład z Łarysy Hienijuš navodzić na cikavyja vysnovy, što tvorny skłon abaznačaje ruch u niejkim kirunku, darohu. I Biełaruś u jaje vystupaje tut jak daroha. U vypadku, kali padarožnik nie vyjazdžaje ź Biełarusi, a prosta vandruje jaje darohami — naturalnym budzie vykarystańnie prynazoŭnika «pa»: vandravać pa Biełarusi. Možna paraŭnać: chadzić pa lesie i iści lesam:
Chadžu pa lesie, dumaju. (S.Aleksijevič)
Prakaciłasia pa lesie recha. (M.Bahdanovič)
Jon doŭha išoŭ lesam, pakul vybiŭsia na toj uzrovak… (V.Bykaŭ)
Praź dzion dziesiać jon išoŭ lesam bieź ściežki… (K.Čorny)
Ale, znoŭ ža, tam dzie padobnyja funkcyi jość u rasijskaj movie — tam jano zachoŭvajecca i ŭ biełaruskaj, a ŭnikalnyja biełaruskija kanstrukcyi, na žal, abmirajuć.
