Da prodkaŭ: jak biełarusy Radaŭnicu adznačali FOTAREPARTAŽ Siarhieja Hudzilina
Paśla Vialikadnia biełarusy ŭšanoŭvajuć prodkaŭ. Sioleta vychadny dzień Radaŭnicy prypaŭ na 21 krasavika. Ad samaha ranku na mohiłki «Uschodnija», što niepadalok ad Žodzina, da mahiłaŭ svajakoŭ pačali prychodzić ludzi. Jany prynosili kvietki i stravy, a taksama čakali śviatara, kab toj aśviaciŭ mahiły.
Pravasłaŭny śviatar vitaŭ ludziej «Chrystos Uvaskros!» i kožny raz, kali bačyŭ zastolle pobač z mahiłaj, zaznačaŭ što pić i jeści tut nie varta.
U adnych miaścinach Biełarusi na mohiłkach źbirajucca ŭ Naŭski Vialikdzień (pieršy čaćvier paśla Vialikadnia; «naŭski» heta značyć, «čaćvier pamierłych», ad staroha słova «naviec», h.zn. «niabožčyk»), u druhich — na Pravadnuju Niadzielu (abo «Naŭski Vialikdzień», pieršaja niadziela paśla Vialikadnia, jakaja «pravadžaje» śviatočny tydzień). Ale ŭ bolšaści naviedvańnie mohiłak adbyvajecca na 9-ty dzień paśla Vialikadnia.
Sam nazoŭ Radaŭnica (Radunica, Radanica) vielmi archaičny. Niama adzinaha mierkavańnia pra jaho pachodžańnie. Zdavałasia b, značeńnie słova lažyć na pavierchni.
Tak, doŭhi čas jaho etymałohiju vyvodzili ad «radavacca» abo «rod». «Rod» — jasna, čamu. Na karyść «radasnaj» teoryi śviedčyła toje, što ŭ chryścijanski čas Radaŭnica stała «Vialikadniem pamierłych»: śviatam, prasiaknutym nadziejaj na ŭvaskrašeńnie i viečnaje žyćcio. Adnak mnohija navukoŭcy ličać takoje tłumačeńnie paviarchoŭnym.
Bolš navukovym klučom da tłumačeńnia słova moža być litoŭskaje raudá «płač z hałašeńniem» i raudìnė «malitva z płačam i hałašeńniem». Paraŭnajcie, jak heta padobna da słavianskaha «rydańnia».
Sam abrad paminańnia dziadoŭ pa Vialikadni ŭ nas ź litoŭcami identyčny. Nazoŭ «Radaŭnica» mienš pašyrany na poŭdzień ad Biełarusi. Prykładam, va Ukrainie.
Dziaržaŭnym vychadnym dniom Radaŭnica stała paśla źviaržeńnia savieckaj ułady, u 1991-m. U Rasii, Polščy i Ukrainie hety dzień pracoŭny.
Na mohiłkach prybirajucca zahadzia, pierad dniom paminańnia, kali pavinna być užo čysta.
Na Radaŭnicu mnohija biełarusy lubiać prynieści na mohiłki pačastunak, u tym liku śpirtnoje. Carkva nie ŭchvalaje hetaha, jak i pakidańnia na mohiłkach vielikodnych jajek, kažučy, što hałoŭnaje dla niabožčyka — malitva.
Hety abrad paminańnia pamierłych biare svoj pačatak jašče z dachryścijanskaj pary, jon dasiońnia — adzin z najžyviejšych.
Hladzi taksama: Mieniu dla prodkaŭ: jak na Radaŭnicu «siervirujuć» mahiły — fotarepartaž Siarhieja Hudzilina
