Što abiacaŭ Łukašenka 20 hadoŭ tamu
Cyrymonija inaŭhuracyi pieršaha prezidenta Respubliki Biełaruś Alaksandra Łukašenki adbyłasia 20 lipienia 1994 hoda.
Na pasadu kiraŭnika dziaržavy, akramia Łukašenki, pretendavali jašče piać kandydataŭ - premjer-ministr Viačasłaŭ Kiebič, lidar Biełaruskaha narodnaha frontu Zianon Paźniak, śpikier Viarchoŭnaha savieta Stanisłaŭ Šuškievič, sakratar CK Partyi kamunistaŭ Biełarusi Vasil Novikaŭ i staršynia Sajuza ahrarnikaŭ Alaksandr Dubko. U druhi tur prajšli Łukašenka (44,82% hałasoŭ) i Kiebič (17,33%). Pa vynikach druhoha tura Łukašenka nabraŭ 80% hałasoŭ hramadzian, jakija pryniali ŭdzieł u hałasavańni, ci 56% hałasoŭ usich vybarščykaŭ Biełarusi.
Pieradvybarnaja prahrama budučaha prezidenta była apublikavanaja 14 červienia 1994 u «Narodnaj haziecie» pad nazvaj «Advieści narod ad prorvy».
Łukašenka abiacaŭ stabilizavać ceny, pavysić samastojnaść Nacbanka, skaracić vydatki na ŭtrymańnie dziaržaparatu, pravieści strukturnuju pierabudovu vytvorčaści.
Pry hetym jon zajaŭlaŭ pra płany adnavić kiravalnaść ekanomikaj: uvieści režym pramoha kiravańnia dziaržpradpryjemstvami, raźmiežavać paŭnamoctvy miascovych i respublikanskich orhanaŭ ułady ŭ śfiery kiravańnia ekanomikaj.
Łukašenka taksama abiacaŭ paźbiehnuć rezkaha sacyjalnaha rassłajeńnia hramadstva šlacham prahresiŭnaha padatkaabkładańnia, praindeksavać pracoŭnyja ŭkłady nasielnictva, ustalavać harantavanyja dapamožniki dla uraźlivych słajoŭ hramadstva, uvieści sistemu dziaržaŭnych subsidyj i lhotnaha kredytavańnia budaŭnictva pryvatnaha žylla.
Kožnamu hramadzianinu Respubliki Biełaruś było abiacana zabiaśpiečyć «realnuju mahčymaść dumać i havaryć na toj movie, na jakoj jon vychavany».
Raździeł pieradvybarčaj prahramy Łukašenki, pryśviečany źniešniaj palitycy, pačynaŭsia słovami: «Dziaržaŭnaść Biełarusi - nia raźmiennaja manieta, ale i nie ikona». Budučy prezident, u pryvatnaści, abiacaŭ damahčysia adnaŭleńnia «biazdarna źniščanych suviaziaŭ» z postsavieckimi dziaržavam, asabliva z Rasijaj i Ukrainaj, pavysić mižnarodny prestyž Biełarusi, padtrymlivać jaje reputacyju jak nadziejnaha i vyhadnaha partniora.
«Ludzi Biełarusi! Ja nie abiacaju vam małočnych rek i kisielnych bierahoŭ. Nie chaču chłusić. Nam usim daviadziecca raspłačvacca za toje, što my tak doŭha ciarpieli niepłaciežazdolnym palityku daŭno zbankrutavałaha ŭrada. Treba budzie vialikaja i ciažkaja praca, jakuju nichto, akramia nas samich, nie zrobić. Advieści dziaržavu i narod ad prorvy - voś pieršaradnaja zadača prezidenta «, - zajaŭlaŭ Łukašenki na vybarach 1994 hoda.
Z tych časoŭ jon abiraŭsia prezidentam Biełarusi trojčy i, pa aficyjnych dadzienych, niaźmienna nabiraŭ absalutnuju bolšaść hałasoŭ. Tak, pa dadzienych CVK, u 2001 hodzie za Łukašenku prahałasavała 75,65% vybarščykaŭ, u 2006-m - 83%, u 2010-m - 79,65%. Miž tym, ni adnu z hetych vybarčych kampanij naziralniki ad ABSIE nie pryznali adpaviednaj demakratyčnym standartam.
Za čas kiravańnia Alaksandra Łukašenki Kanstytucyja Respubliki Biełaruś źmianiałasia dvojčy.
Na respublikanskim refierendumie 24 listapada 1996 hoda, jaki inicyjavaŭ kiraŭnik dziaržavy, u Asnoŭny Zakon byli ŭniesieny źmieny i dapaŭnieńni, u adpaviednaści ź jakimi adlik piacihadovaha terminu prezidenctva Łukašenki pačaŭsia nanova, a Viarchoŭny saviet byŭ pieratvorany ŭ dvuchpałatny parłamient - Nacyjanalny schod. Prezident atrymaŭ prava vydavać ukazy i dekrety, jakija pieravyšajuć pa svajoj jurydyčnaj sile zakony parłamienta. Akramia taho, prezident atrymaŭ prava pryznačać šeść sudździaŭ Kanstytucyjnaha suda i členaŭ Centralnaj kamisii pa vybarach i praviadzieńni respublikanskich refierendumaŭ.
17 kastryčnika 2004 hoda ŭ Biełarusi prajšoŭ jašče adzin refierendum, pa vynikach jakoha z Kanstytucyi było vyklučana pałažeńnie, jakoje abmiažoŭvaje znachodžańnie na pasadzie prezidenta dvuma terminami. Pradstaŭniki apazicyi ličać, što ŭsie hetyja źmieny ŭ Asnoŭny Zakon byli inicyjavanyja Łukašenki z adnoj metaj - ustalavać u krainie adnaasobnuju ŭładu.
BiełaPAN źviarnuŭsia da asnoŭnych supiernikaŭ Alaksandra Łukašenki na vybarach 1994 hodu z prośbaj padzialicca ŭspaminami ab pieršaj prezidenckaj kampanii, ale adkazać na pytańni pahadziŭsia tolki Stanisłaŭ Šuškievič, jaki siońnia ŭznačalvaje partyju «Biełaruskaja sacyjał-demakratyčnaja Hramada».
Viačasłaŭ Kiebič abmiežavaŭsia tolki vinšavańniem na adras Alaksandra Łukašenki z nahody 20-hodździa znachodžańnia na pasadzie prezidenta Biełarusi, a Zianon Paźniak - lidar Kansiervatyŭna-chryścijanskaj partyi-BNF praz svaich adnapartyjcaŭ pieradaŭ, što jamu «nie cikavaja hetaja tema».
«Kali ŭsio pačynałasia, ja nie dumaŭ, što jon zmoža pieramahčy, - uspaminaje Stanisłaŭ Šuškievič. - Ja dumaŭ, abiacańnie ŭsiaho, što ludziam treba, hetaja aburalnaja niepiśmiennaść, nie mohuć być uspryniatyja ciopła. Ni Kiebič, ni ja, ni mnohija inšyja nie abiacali taho, što abiacaŭ Łukašenka - jon usio abiacaŭ. Ale, akazałasia, što ja pamylaŭsia. Z punktu hledžańnia pieramohi, heta była vielmi pravilnaja stratehija».
Šuškievič nie čakaŭ, što kiravańnie Łukašenki zaciahniecca na 20 hadoŭ. «Ja ličyŭ, ja lepš razumieŭ, što takoje namenklatura. Ja nie razumieŭ, što heta dla ich - idealny subjekt. Ja nie dumaŭ, što jon doŭha praciahnie», - raspavioŭ były śpikier Viarchoŭnaha Savieta.
Na pytańnie, ci škaduje jon pra niešta, što asabista zrabiŭ nie tak, palityk adkazaŭ: «Maja adzinaja pamyłka, jakuju ja pryznaju, u tym, što ja ličyŭ mnohich ludziej lepšymi, čym jany byli na samaj spravie».
Praciahłaść dalejšaha znachodžańnia Łukašenki na pasadzie kiraŭnika dziaržavy, na dumku Šuškieviča, naŭprost zaležyć ad rasiejskaha kiraŭnictva: «Jon robić usio, što patrabuje Kreml. Jaho karjera hetak ža doŭhaja, jak ciapierašniaja ŭłada ŭ Kramli».
Stanisłaŭ Šuškievič źjaŭlajecca pierakananym praciŭnikam prezidenckaj formy kiravańnia. «Asoba na čale dziaržavy adyhryvaje vielmi prystojnuju rolu. I kali kazać pra toje, jak viarnuć Biełaruś na šlach pabudovy narmalnaha hramadstva - pravavoj dziaržavy, rynkavaj ekanomiki, svabodnych ŚMI - to mnie zdajecca, što adukavany prezident tut vielmi niadrenny. Ale kali kazać pra vierahodnaść zboju, atrymać taki padarunak - małapiśmiennych čałavieka na čale dziaržavy - heta taksama nie vyklučana. Ja nie kateharyčny prychilnik parłamienckaj formy praŭleńnia, ale dumaju, što ŭ biełaruskaj situacyi heta było b lepš «, - zajaviŭ apazicyjny palityk.
Na jaho dumku, asnoŭnaja prablema ŭ tym, što ŭ Biełarusi «ŭžo vielmi daŭno nie mianiajecca mientalnaść nasielnictva»: «Ludzi nie imknucca da tych kaštoŭnaściaŭ, jakija pa-leninsku možna nazvać buržuazna-demakratyčnymi. Budavać demakratyju z narodam, jaki da demakratyi nie imkniecca, dosyć składana. U nas prapahandujucca antydemakratyčnyja, antybiełaruskija padychody. Ciažka kazać, jak z hetaj situacyi vyjści «.
