Folijevaja kisłata: prymajem ci paźbiahajem?
U Amierycy ŭsiu muku ŭzbahačajuć folijevaj kisłatoj, jak u nas sol — jodam.
Ahulnaviadomy fakt: deficyt vitaminu V9 — folijevaj kisłaty — čaściakom vyklikaje defiekty niervovaj trubki płoda, jakija potym skarehavać niemahčyma. Paroki raźvićcia płoda – kašmar budučych mam. Mnohija žančyny mianiajuć čyńnik žyćcia, čytajuć proćmu śpiecyjalnaj «prafiłaktyčnaj» litaratury i akuratna vykonvajuć pryznačeńni lekaraŭ.
Ale prablema deficytu hetaha vitaminu musić być vyrašanaja jašče da taho, jak žančyna daviedajecca pra svaju ciažarnaść — prafiłaktyčna ci na samych rańnich terminach. Voś čamu ŭzbahačeńnie ježy (biełaj muki) folijevaj kisłatoj z metaj pamienšyć kolkaść defiektaŭ niervovaj trubki ŭ embryjonaŭ było bolš za 10 hadoŭ tamu ŭviedzienaje ŭ Paŭnočnaj Amierycy.
Tak va ŭmovach padvyšanaha spažyvańnia folijevaj kisłaty apynulisia ŭsie hiendarnyja i ŭzrostavyja hrupy nasielnictva. Inšyja krainy śvietu vahajucca: ci ŭvodzić padobnuju nacyjanalnuju prahramu? Ci apraŭdaje źnižeńnie kolkaści dziaciej z parokami niervovaj sistemy tuju ryzyku, jakuju bieskantrolnaje spažyvańnie vitaminu V9 niasie inšym ludziam?
Miž tym jašče ŭ 1940 hadach ankołahi zaŭvažyli, što chvoryja na lejkiemiju, jakija mieli dyjetu z deficytam folijevaj kisłaty, pačuvalisia lepiej i zhasali nie tak chutka, jak tyja, chto mieŭ vysoki ŭzrovień folijevaj kisłaty ŭ kryvi. Tak byŭ vynajdzieny supraćpuchlinny preparat mietatreksat, jaki błakuje mietabalizm folijevaj kisłaty.
U 2009 hodzie apublikavanyja daśledavańni narviežskich śpiecyjalistaŭ, jakija na prykładzie 7000 čałaviek pierakanalisia, što pažyłyja pacyjenty, jakija rabili akcent na spažyvańnie vitaminaŭ V9 dy V12, mieli paraŭnalna vyšejšuju ryzyku śmierci pa ŭsich pryčynach, asabliva pa raku lohkich.
Folijevaja kisłata, jakaja časam prapahandujecca mienavita jak srodak prafiłaktyki raku, maje niebiaśpiečny padvojny efiekt: zdarovy arhanizm jana ad raku baronić, ale kali ŭžo isnuje maładaja puchlina na subkliničnaj (biesprajaŭnaj) stadyi — hety vitamin spryjaje rostu atypovych kletak.
Vysoki ŭzrovień folijevaj kisłaty ŭ ciažarnych žančyn pry panižanym ŭzroŭni vitaminu V12 (a prykmiety deficytu V12 maskirujecca vysokim roŭniem V9) padvyšaje ryzyku dyjabietu 2 typu i atłuścieńnia ŭ budučych dziaciej, a ŭ pažyłych ludziej moža vyklikać kahnityŭnyja parušeńni z boku mozha (demiencyja) i raźvićcio aniemii.
Na fonie vysokaha ŭzroŭniu folijevaj kisłaty kiepska pracujuć leki, jakimi lečać malaryju, reŭmatoidny artryt, psaryjaz. U arhaniźmie paharšajecca dziejnaść limfacytaŭ (T-kileraŭ). Asobnyja daśledčyki śviedčać pra padvyšeńnie ryzyki parokaŭ serca ŭ dziaciej, čyje maci prymali hety vitamin.
Usio vyšejzhadanaje tolki paćviardžaje zdaŭna viadomy pryncyp: leki pryznačajucca kankretnym ludziam z kankretnaj nahody. A ŭniviersalnych lekaŭ «dla ŭsich» nie byvaje. Kali vy nie ryzykujecie bližejšym časam zaciažaryć (naprykład, vy – mužčyna ci žančyna nierepradukcyjnaha vieku) — ješcie špinat, brokali, haroch, kukuruzu, apielsiny, zbožža, krupy i miasa — nasyčajcie arhanizm folijevaj kisłatoj naturalnym šlacham. A sintetyčnyja vitaminy i dabaŭki — heta leki, a značyć, niasuć patencyjnuju škodu.
