Як 35 гадоў назад адкрывалі мінскае метро РЭДКІЯ ФОТЫ
Мінскаму метро спаўняецца 35 гадоў. Пра малавядомыя факты, звязаныя з адкрыццём падземкі, агенцтву «Мінск-Навіны» расказаў непасрэдны ўдзельнік тых падзей Рыгор Цішкевіч.
У канцы чэрвеня 1984 г., напярэдадні 40-й гадавіны вызвалення Мінска ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў, пачаўся рэгулярны рух электрацягнікоў па 1-й лініі метро. Адрэзак складаўся з васьмі станцый — ад «Інстытута культуры» да «Маскоўскай». У шматлікіх крыніцах днём адкрыцця нашага метро называюць 30 чэрвеня 1984 года, насамрэч, гэта адбылося днём раней.
У пятніцу, 29 чэрвеня, на «Плошчы Леніна» адбыліся мітынг і ўрачыстая цырымонія адкрыцця з удзелам першых асоб БССР. Пасля ўрачыстай часткі ў метро сталі пускаць ўсіх жадаючых. Праезд у той дзень быў бясплатным, а падземка працавала да ночы. З раніцы 30 чэрвеня пачаўся рэгулярны рух цягнікоў за плату. Жэтонаў і праязных на метро тады не было (яны з'явіліся толькі ў 1992-м). Каб атрымаць пятак, пасажыры маглі размяняць манеты наміналам 10, 15, 20 капеек ў спецыяльных аўтаматах, якія стаялі у вестыбюлях станцый. Старэйшыя касіры на працягу дня запраўлялі гэтыя апараты пяцікапеечнымі манетамі.
Рыгор Цішкевіч курыраваў будаўніцтва метро з 1970-х, калі працаваў галоўным інжынерам галоўнага архітэктурна-планіровачнага ўпраўлення гарвыканкама. Працягнуў займацца вялікай будоўляй і ў 1979-м, калі стаў намеснікам старшыні Мінгарвыканкама.
Да гэтага часу захоўвае дакументы і фатаграфіі, памятае многія падрабязнасці.
— Мінскае метро запусцілі раней, чым планавалася напачатку, — кажа Рыгор Васільевіч. — Наша падземка была 9-й па ліку ў СССР. Амаль ва ўсіх гарадах даты адкрыцця прызначаліся бліжэй да канца года, на 7 лістапада. Толькі ў Харкаве метрапалітэн ўвялі ў эксплуатацыю ў жніўні, да Дня вызвалення горада. Пётр Міронавіч Машэраў неяк выказаў меркаванне, што добра б і ў Мінску забяспечыць пуск да 40-годдзя вызвалення. Але вырашалася ўсё ў Маскве: Дзяржплан накіроўваў сродкі, шмат што залежала ад саюзных міністэрстваў і ведамстваў. Тады наогул цяжка было разлічваць на завяршэнне буйных аб'ектаў у сярэдзіне года. Мы запрасілі некаторых кіраўнікоў гэтых ведамстваў у госці, пагутарылі з імі пра важнасць такой даты для жыхароў рэспублікі. І ўжо ў 1980-м на нарадзе ў Машэрава было вырашана: пуск павінен адбыцца да 3 ліпеня 1984 года.
Сталічныя прадпрыемствы павінны былі аказваць будаўніцтву метрапалітэна шэфскую дапамогу. За кожнай з васьмі станцый замацавалі раён, дзевяты раён — Заводскі — курыраваў будаўніцтва дэпо.
Практыкаваліся аб'езды і абходы аб'ектаў будаўніцтва з сакратарамі райкамаў, старшынямі райвыканкамаў, кіраўніцтвам горада.
У чэрвені 1983-го начальнікам Мінскага метрапалітэна быў прызначаны Павел Мітасаў, які ўзначальваў да гэтага Мінскае аддзяленне Беларускай чыгункі.
Дарэчы, Рыгор Цішкевіч абвяргае чуткі, што пасля гібелі П. М. Машэрава (гэта адбылося ў кастрычніку 1980-га) будаўніцтва мінскай падземкі збіраліся спыніць. Паводле суразмоўцы, ніякіх падстаў у гэтых чутак не было.
Але некаторыя кіраўнікі вышэйшага рангу ўсё ж сумняваліся, што будаўнікі і эксплуатацыйнікі паспеюць у тэрмін. Напрыклад, старшыня Савета Міністраў У. І. Бровікаў быў упэўнены, што, як гэта было ў многіх іншых гарадах, пасля афіцыйнага адкрыцця абкатка будзе адбывацца яшчэ месяц-два. І вельмі здзівіўся, калі я сказаў яму, што 29 чэрвеня адбудзецца ўрачыстае адкрыццё, а 30-га пачнецца рэгулярны рух.
Напярэдадні адкрыцця. Р. Цішкевіч (злева) і іншыя афіцыйныя асобы на ст. м. «Плошча Якуба Коласа»
Запрошаных на адкрыццё гасцей было некалькі сотняў. У запрашальніках пазначылі нумары вагонаў, у якіх яны павінны былі ехаць.
Запрашальнік
У першым вагоне — кіраўнікі ЦК КПБ, Саўміна, горада, метрапалітэна, ганаровыя госці з Масквы.
У ліку ганаровых гасцей — 1-ы сакратар ЦК КПБ М.М. Слюнькоў і лётчык-касманаўт СССР П.І. Клімук
У другім і трэцім вагонах ехалі кіраўнікі раёнаў, арганізацый, якія ўдзельнічалі ў стварэнні метро, прадстаўнікі метрапалітэна, лепшыя будаўнікі.
Але перад рэйсам адбыўся мітынг на станцыі «Плошча Леніна» — з велізарным прэзідыумам, прамовамі, пераразаннем стужачкі.
Потым першы цягнік рушыў у бок ст. м. «Маскоўская». Ганаровыя пасажыры выходзілі на станцыях, аглядалі іх і ехалі далей.
Праехаўшы туды і назад, яны пакінулі падземку, а дзверы метро адкрылі для звычайных пасажыраў.
Акрамя фатаграфій і іншых дакументаў у Рыгора Цішкевіча захавалася схема Мінскага метрапалітэна, распрацаваная яшчэ ў 1980 г.
На старой схеме можна заўважыць яшчэ і ст. м. «Камсамольская», якую прапаноўвалі пабудаваць паміж «Кастрычніцкай» і «Плошчай Леніна». Але праз малую адлегласць паміж станцыямі вырашылі яе не будаваць.
Фота Сяргея Пажогі, з архіва Мінскага метрапалітэна і асабістага архіва Рыгора Цішкевіча.
