Ганна Севярынец пра адказ Мінадукацыі: Гэта дыскрэдытацыя сістэмы, татальнае невуцтва
Ганна Севярынец у інтэрв'ю Радыё Свабода пракаментавала адказ з Мінадукацыі на яе прапановы.
— Гэта нейкі неверагодны тэкст па ўзроўні ведаў, якія дэманструюцца, і па ўзроўні абагульненьняў, якія там робяцца. Нам, настаўнікам, часьцяком даводзіцца чуць такія рэчы, якія, на жаль, дэманструюць татальнае невуцтва. Таму сьмешна, ну што зробіш.
— Вы ў сваім адкрытым лісьце ніводнага разу не згадалі пра апазыцыю. Чаму, як вы думаеце, Мінадукацыі згадвае гэта слова літаральна ў кожным абзацы?
— Я ня ведаю. Мне наагул крыўдна, бо я працую ў гэтай сыстэме, і Міністэрства адукацыі — гэта той орган, да якога я стаўлюся з павагай: і таму, што я супрацоўнік гэтай сыстэмы, і таму, што ў міністэрстве працуе шмат людзей, якіх я ведаю і паважаю. Таму такі ўзровень дыскрэдытацыі і сыстэмы, і… наагул, якую трэба мець сярэднюю адукацыю, каб напісаць, што ГПУ і, як аўтар ліста адказвае, «мянты» — што гэта адно і тое ж! ГПУ і міліцыя — гэта ж розныя рэчы. Проста трэба ведаць гісторыю. Таму я ня ведаю, чаму яны так напісалі.
— Паводле Міністэрства адукацыі, дзецям будзе вельмі складана патлумачыць выраз «хадзіць пад ДПУ», што давядзецца выкарыстаць аналягічнае дэклясаванае арго «хадзіць пад мянтамі».
— Па першае, Тодар Кляшторны напісаў крыху болей, чым проста два радкі пра ДПУ. І ў мяне нават у галаве іх не было, калі я ўключала прозьвішча Кляшторнага ў шэраг тых паэтаў, якіх трэба вярнуць. Я ня думала, што трэба вывучаць паэму «Калі асядае муць». Гэта, канечне, ня школьная паэма. Але калі трэба, дзецям усё можна патлумачыць. Яны ж не дурныя.
— У лісьце Мінадукацыі фактычна адмаўляецца факт сталінскіх рэпрэсій, ідзе гаворка пра «міт аб нейкай «расстралянай», «забароненай бальшавікамі», «ліквідаванай камуністамі» і г.д. беларускай літаратуры».
— Гэта адзіны момант у лісьце, які выклікае ў мяне ня сьмех. Я зараз якраз працую з дакумэнтамі ў тым кірунку, каб разбурыць вось гэты міт, што паэты і пісьменьнікі, як там сказана, паздавалі самі сябе. І бальшавікі дапамаглі толькі тым, што яны іх расстралялі пасьля даносаў.
Гэта такі страшны, несправядлівы і такі крыўдны міт, які прапагандуецца і насаджваецца — што не было ніякіх рэпрэсій, а былі толькі даносы адзін на аднаго і што яны самі сябе загналі ў гэтую пастку.
Цалкам зразумела, для чаго гэта робіцца. Гэта такі перавод стрэлак. І тое, што гэты міт зноў пачынае гучаць, нават прыкрываючыся Міністэрствам адукацыі, — гэта вельмі небясьпечна для нас усіх. Таму тут жарты жартамі, але вось гэты момант трэба неяк праясьняць. А значыць, трэба ўзмацніць адукацыйную, асьветніцкую працу. Трэба гэтым людзям патлумачыць, што было насамрэч. Знайсьці нейкія да іх падыходы. Бо мне шкада тых людзей, якія знаходзяцца ў пастцы гэтага міту.
— У лісьце гаворыцца, што, маўляў, падборка аўтараў, прапанаваных да ўключэньня ў праграму, фармавалася «ў піку палітычным поглядам міністра адукацыі».
— Я ня ведаю, што гэта азначае. Па-першае, я ня ведаю поглядаў міністра адукацыі, мы зь ім ніколі не размаўлялі. І я зусім не разумею, дзе погляды Алеся Дудара ці Ўладзімера Жылкі ня тое што «ў піку», а дзе яны сутыкаюцца, перакрэсьліваюцца з поглядамі сучаснага міністра, які жыве 100 гадоў пасьля. Бо Дудар быў камсамольцам, Кляшторны быў камсамольцам і ваяваў у Чырвонай арміі, Міхась Зарэцкі быў камуністам. То чаму ў піку? Гэтыя людзі, асабліва ў першыя гады сваёй творчасьці, стаялі абсалютна на тым жа грунце, на якім, як я думаю, напэўна, стаіць міністар адукацыі, які належаў да кампартыі. Гэта зусім аднолькавыя погляды, калі ўжо так казаць.
— Але ці можа, як вынікае зь ліста, Міністэрства адукацыі апэраваць нейкімі палітычнымі поглядамі міністра пры абмеркаваньні школьнай праграмы? Ці сам міністар?
— Канечне, не. Дык ён жа імі і не апэруе. Гэта ж апэруюць гэтыя безыменныя людзі, якія нават не падпісалі гэты ліст. Там няма ні імя, ні пасады. Гэты ліст з шэрагу — пракоціць, значыць, пракоціць. А калі не пракоціць, то няма з каго спытацца. Таму гэта такая дыскрэдытацыя ўсіх тых, хто працуе ў міністэрстве. Я ня ведаю, як зараз будуць глядзець у вочы ўсім астатнім людзі, якія там насамрэч паважаныя, якія ведаюць літаратуру і гісторыю. І там такія людзі ёсьць.
— Мінадукацыі піша, што верш «Пахне чабор» не выключаўся са школьнай праграмы.
— Гэта месца зь ліста, якое абнадзейвае. Значыць, яны гэты верш ціхенька назад уключаць. Канечне, перад тым як пісаць ліст, я праверыла праграму, каляндарна-тэматычнае плянаваньне, зьвярнулася да настаўнікаў беларускай літаратуры, бо я выкладаю рускую. Я пісала не беспадстаўна. Але я думаю, што магчымасьці ёсьць. І калі сёньня «Пахне чабор» ціхенька, але вернецца ва ўсе гэтыя месцы, я буду толькі шчасьлівая.
Мінадукацыі адказвае Ганне Севярынец: Каб патлумачыць вучням вершы Кляшторнага, давядзецца выкарыстоўваць выраз «хадзіць пад мянтамі»
