«Настаўнікі і вучні ходзяць у джынсах і называюць адзін аднаго па імені»: топ-15 цытат пра фінскую школу ад найлепшага педагога свету
Найлепшы педагог свету, эксперт фінскай сістэмы адукацыі Кары Лаўхівуоры быў запрошаны ў Мінск кампаніяй «А-100 Дэвелапмент» у якасці незалежнага кансультанта: у раёне Новая Баравая вось-вось пачнецца будаўніцтва новай школы, і рэкамендацыі з боку прадстаўніка адной з самых прагрэсіўных сістэм адукацыі ў гэтым сэнсе сапраўды бясцэнныя. Першыя водгукі фіна больш чым станоўчыя.
Таксама кампанія арганізавала маштабную сустрэчу гуру навучання з неабыякавымі да лёсу беларускай адукацыі людзьмі.
Майстар-клас, на які патрапіла больш за 1200 беларускіх педагогаў з усіх куткоў краіны, працягваўся каля дзвюх гадзін. Друкуем выказванні фінскага эксперта, якія, мяркуючы па бурнай рэакцыі залы, з'яўляюцца актуальнымі і для Беларусі.
1. Галоўныя сакрэты фінскай адукацыі: кароткі школьны дзень, шмат гульняў, мала хатніх заданняў, доўгія вакацыі. І гэта — не жарт!
2. Адно з асноўных дасягненняў школьнай рэформы ў Фінляндыі — канец школьным інспектарам. Інспекцыя — гэта тэатр. Усе апранаюць касцюмы, усміхаюцца інспектару. Дзяцей запалохваюць: калі зробіш нешта не так падчас праверкі, потым атрымаеш! А калі праверка сканчаецца, усё выдыхаюць: нарэшце вернецца нармальнае жыццё!
3. У Фінляндыі цалкам бясплатная адукацыя. На ўсю краіну існуе толькі адна прыватная школа. Усе астатнія — дзяржаўныя, і ўсе яны аднолькавыя. Для вучняў усё бясплатна, уключаючы харчаванне. Але мы не трацім грошы на тое, што не трэба.
4. Поўны давер настаўнікам. У Фінляндыі наогул усё пабудавана на даверы. Урад давярае муніцыпалітэтам, муніцыпалітэты дырэктарам школ, дырэктары — настаўнікам, настаўнікі — вучням. А бацькі цалкам давяраюць школе.
5. Прафесія настаўніка прэстыжная. Настаўнікі вельмі добра зарабляюць і з'яўляюцца паважанымі людзьмі. Але і ўзровень у іх павінен быць адпаведны. Кожны настаўнік павінен прайсці навучанне ў магістратуры.
6. У Фінляндыі няма тэстаў і экзаменаў. Дакладней, ёсць, але толькі адзін — пры заканчэнні сярэдняй школы. Бо настаўнік лепш ведае, на што здольны кожны яго вучань! Што ж тычыцца школ і настаўнікаў — у нас няма неабходнасці даказваць, што наша школа лепшая, чым суседняя. Толькі зрэдку па ўсёй Фінляндыі праводзіцца выбарачнае даследаванне, каб пераканацца, што ўсе школы знаходзяцца на адным узроўні.
7. Мы не параўноўваем вучняў адзін з адным. Гэта рабіць катэгарычна нельга, бо ўсе дзеці розныя! Вучань павінен ацэньваць сваё развіццё, а не арыентавацца на навыкі іншых. Трэба паказваць дзіцяці, якога прагрэсу дасягнула яно.
8. Адзнакі ў фінскай школе ёсць, але яны не вельмі важныя. У Фінляндыі дзесяцібальная сістэма, але, як правіла, ніжні бал, які ставіцца, — 4. Калі ты атрымаў «чатыры» — гэта фіяска, курс трэба паўтарыць. А «васьмёрка» — вельмі добрая адзнака. Але адзнака значыць не так ужо шмат — для вучня значна важней атрымаць вербальную зваротную сувязь. Асабліва ў пачатковай школе. Як правіла, настаўнік збірае вучняў і бацькоў некалькі разоў на год, і яны абмяркоўваюць вучобу. Прычым усё адбываецца вельмі пазітыўна — упор робіцца на дасягненні вучняў. І яшчэ адзін важны момант: настаўнік заўсёды сапраўды тлумачыць, чаго ён хоча ад вучня.
9. Школьная форма ў Фінляндыі — гэта худзі і джынсы. Настаўнікі таксама ходзяць у талстоўцы або худзі і джынсах. Усё вельмі неафіцыйна. Так, калі дзеці падрастаюць, яны пачынаюць глядзець на «фірму», у каго джынсы даражэйшыя, у каго таннейшыя. Але гэта не такая ўжо вялікая праблема, якая ні на што не ўплывае. У прынцыпе, у нас усё вельмі дэмакратычна. Настаўнікаў называюць толькі па імені. Мяне маглі называць або Кары або Рэксі (Дырык). І калі мне вучань казаў: «Прывітанне, Рэксі!», мяне гэта не прыніжала. Але давала адчуць, што я не паліцэйскі і не наглядчык, а звычайны чалавек.
10. Школа будучага — гэта не робаты і супертэхналогіі. Я заўсёды верыў у чалавечы кантакт і добразычлівыя ўзаемаадносіны паміж настаўнікам і вучнямі. Мне здаецца, што новая школа — гэта выхад з класаў і новыя магчымасці. Сёння нават школа з самай глыбокай глушы, дзякуючы інтэрнэту, можа мець доступ да найлепшых выкладчыкаў свету, можа атрымаць любога спецыяліста. Усе вашыя абмежаванні — гэта ўяўленне.
11. Настаўнік — гэта эксперт. У Фінляндыі няма рэформаў, якія навязваюцца зверху. Усе змены і новаўвядзенні абмяркоўваюцца з настаўнікамі. І настаўнікі могуць выбіраць тую методыку, якую лічаць патрэбнай. У гэтым стаўленні ў нас — поўная аўтаномія.
12. Што павінны рабіць бацькі? Нічога звышнатуральнага. Ешце разам з дзецьмі. Стасуйцеся з дзецьмі. Чытайце разам з імі. Хадзіце разам у тэатр ці кіно. Тлумачце незразумелае. Цалуйце і абдымаеце дзяцей. Уводзьце правілы бяспекі. І будзьце для іх дарослым, а не сябрам.
13. Дапамога дзіцяці ў працэсе навучання эканоміць сродкі для грамадства. Калі дзіця выключаюць са школы, не звяртаюць на яго ўвагі — яно ў перспектыве стане беспрацоўным, наркаманам, сядзе ў турму… Не кажучы ўжо пра трагедыю ў сям'і. Гэта будзе каштаваць вельмі дорага для грамадства. Таму трэба аказваць паўнавартасную падтрымку дзецям у навучанні і разбірацца ў сутнасці праблем, якія не даюць яму нармальна вучыцца.
14. Якіх грамадзян павінна выхоўваць фінская школа? Упэўненых і арыентаваных на будучыню; якія валодаюць многімі мовамі; якія маюць крытычныя і аналітычныя здольнасці; інтэрактыўных і здольных узаемадзейнічаць; здольных ацаніць іншых і якія ўмеюць быць удзячнымі; экспертаў па многіх пытаннях і здольных навучацца на працягу ўсяго жыцця; актыўных і інавацыйных; адданых супольнасці; крэатыўных і здольных выкарыстоўваць свой патэнцыял. Не так ужо і шмат…
15. У дзіцяці мусіць быць дзяцінства. Яно павінна гуляць і кантактаваць з аднагодкамі. Нават тое, што мы лічым «марнаваннем часу ўпустую» — для яго таксама вельмі важна!
