Галоўнае — не баяцца: Лілія Брандабоўская пра «Кабарэ на сцэне і ў жыцці»
У даўнім 1991 годзе, у першы дзень жнівеньскага путчу ў Маскве, у кабінет тагачаснага непрацяглага і напалоханага галоўнага рэдактара газеты «Знамя юности» (П.В.) увайшоў тагачасны ж цэкоўскі лектар (Э.С.) і выклаў на стол рукапіс свайго свежанькага артыкула з пераможным загалоўкам «Конец Горбостройки!». Тым, хто быў дарослым у той час, не трэба тлумачыць, што гэта азначала.
Літаральна праз хвіліну ў кабінет увайшоў Сямён Букчын, тады сталы аўтар вострай публіцыстыкі ў газеце. З ходу паціснуўшы рукі знаёмым (і незнаёмаму Э.С.), ён паклаў свой артыкул на стол галоўрэда, а той назваў Э.С. па прозвішчы. Адыёзныя матэрыялы апошняга людзям былі знаёмыя, а ў твар ведалі нямногія… Без прамаруджвання Букчын шчодра паліў вадою з рэдактарскага графіна і жорстка працёр аркушам паперы сваю правую руку пад ціхі стогн абамлелага П.В.: «Сямён Уладзіміравіч… Дыван…»
Гэты пісьменнік умее называць свае кнігі трапна: «Хроніка суверэннага балота», «Развітанне са славянкай», «Запіскі пераможанага» … І, нарэшце, «Кабарэ на сцэне і ў жыцці» — трапна абумоўліваецца сэнс і тон гутаркі, але ж і тоіцца нейкі кручок, які абуджае цікавасць. І, заўважым, ніколі не ашукваюцца чаканні. «Нататкі на тэмы тэатра, літаратуры і кіно», — так сціпла вызначыў жанр «Кабарэ…» яго аўтар (хоць «сціпласць» не ўваходзіць у пералік яго талентаў) значна шырэйшы і глыбейшы за заяўленую тэму. Сабраныя разам «тэксты», напісаныя за апошнія гады, палемічныя артыкулы, памфлет, фельетон, матэрыялы на літаратурныя тэмы і разборы тэатральных спектакляў (калі можна назваць «проста рэцэнзіяй» свабодную гутарку быццам бы зусім без пэўнага плана, дзе суразмоўца радуецца, засмучаецца, раіць — і прыводзіць нас разам з сабою да прадуманай, моцна аргументаванай высновы!).
Ён нагадвае — ды не нагадвае, а патрабуе ад чытача — памятаць заклік Алеся Адамовіча, свайго сябра, выдатнага чалавека і пісьменніка, — «Не бойцеся!». Але ж перш за ўсё трымаецца гэтага прыказання сам!
Ужо нямала гадоў на старонках розных выданняў мы сустракаем нейкае падабенства «рэцэнзіі», дзе аўтар, адкідаючы тое, што яму перашкаджае «самавыявіцца», з дуляй і цукеркай у кішэні выплясвае на тэатральным опусе, а ўсё радзей — непрадузяты разбор, дзе «ўсё звязана з усім» і мэта — не сябе прад'явіць, а паклікаць у залу гледачоў і падумаць разам. Калі б хоць час ад часу тэатр, рэжысёр і акцёры маглі прачытаць аналіз сваёй працы, такі як у водгуках Букчына на спектаклі Рускага, Купалаўскага або Тэатра лялек! Нягледзячы на, бывае, бесстароннія ацэнкі. Староннія? — Так. Але і доказныя, і аргументаваныя, напісаныя выразна, без аглядкі, без эківокаў, чытаць якія невымоўнае задавальненне.
Вакол «Аўтамата з газіроўкай з сіропам і без» Уладзіміра Някляева разгарнулася была шуміха: яшчэ да спрэчак прыняліся даказваць, што ўсё тут праўда, праўда і нічога, акрамя праўды. Я жыла ў Мінску і ў той жа час. І пра «Хадзееўскі гурток» ведала не па чутках. І — «Я не суддзя, я сведка веку» — адчуваючы самую глыбокую павагу да аўтара, паэта і чалавека, шмат у чым у гэтым «Мінскім рамане» сумняваюся, ды і проста не веру. Тым больш, што лёсы ўдзельнікаў мне таксама вядомыя, у тым ліку і зламаныя…
…Свабодным абыходжаннем са словам сёння нікога не здзівіш. Гэтым лёгка тлумачаць неахайнасць у маўленні і думцы: затое ўсім зразумела, і ўсіх ўраўноўвае. І — як крынічнай вады напіцца — тут, у гэтай кнізе, пануе Слова — ёмістае слова адукаванага, гатовага падзяліцца з намі сваімі ведамі суразмоўцы, які піша свабодна — бо думае свабодна, вырашае для сябе — свабодна. Яго «зброя» — унутраная свабода, жывая думка, сумленне.
Такія вось «нататкі» сабраны ў новай кнізе Сямёна Уладзіміравіча Букчына. Іх значна больш, чым пералічана, але кожная і ўсе разам, па-мойму, пра галоўнае, а галоўнае тут — «Не бойцеся!».
Сустрэча з аўтарам, падчас якой Сямён Букчын будзе падпісваць сваю кнігу «Кабарэ на сцэне і ў жыцці», пройдзе 17 лістапада з 17 да 19 гадзін у краме «Акадэмкніга» (Менск, праспект Незалежнасці, 72).
