Хіба кавы, Харэўскі?
5 кастрычніка нашаніўцу, мастацтвазнаўцу, гісторыку Сяргею Харэўскаму спаўняецца 50 гадоў.
Цяжка пісаць пра Харэўскага, бо трэба адлегласць для аб'ектыўнага бачання маштабу, трэба, так бы мовіць, гады адчужэння. А гэтай адлегласці неяк ніколі не было.
Харэўскі быў і застаецца для нас, маладзейшых нашаніўцаў, самым блізкім з пакалення тых мэтраў, якія, як толькі развіднела, на досвітку беларускай незалежнасці аднавілі ў Вільні першую беларускую газету.
Калі ў газеты можа быць душа, якая жыве стагоддзе, па-за часам, незалежна ад кадравых і палітычных зменаў, дык на сённяшнім этапе яе носьбітам з’яўляецца Харэўскі.
Успаміны Аляксандра Уласава, чытаныя не ўслых, гучаць у маёй галаве голасам і інтанацыямі Харэўскага.
Пра голас, густы барытон, варта сказаць асобна. Сяргей неяк пераказваў выпадак, як шчуплым 14-гадовым школьнікам прыйшоў у «Майстроўню», у беларускі хор — і адразу трапіў у самыя нізкія галасы. Яго сакавіты тэмбр пазнаюць і слухачы незалежных радыё.
Харэўскі мастак.
Ён прыходзіць, просіць ліст добрай паперы і адным чорным стрыжнем за дваццаць хвілін малюе вобраз, які прымушае зайграць сухаваты тэкст. Пане Каханку з келіхам і загібеллю цэлай Рэчы Паспалітай у вачах.
Соф’я Валадараўна, дацкая каралева з каменнымі сківіцамі… Некаторыя яго малюнкі — такі сакрэт Полішынеля — увайшлі ў энцыклапедыі як рэальныя партрэты гістарычных асоб. Напрыклад, тэарэтык-артылерыст Казімір Семяновіч у высокім капелюшы…
Харэўскі эрудыт. Ён дае імгненны ўпэўнены адказ на самае нечаканае пытанне, датычнае беларускага мастацтва, народнай культуры, мастакоўскіх лёсаў, жыцця ў цэлым. Артыстычная прага спакушае яго зрабіць нейкую прыгожую гісторыю ці дэталь яшчэ больш дасканалай, завершанай.
Харэўскі кулінар. Ён бярэ з лядоўні пельмені і смажыць іх на рэдакцыйнай кухні ў нейкім неймаверным кітайскім кісла-салодкім соўсе. Або там жа, познім вечарам, варыць каларыйны суп для стаяльцаў Плошчы-2006. Суп разальюць па тэрмасах, і жанчыны аднясуць іх, схаваўшы пад паліто…
Хіба, кавы? Фірмовы рэцэпт: з перцам, драбком цукру, палітым хлебнай акавітай і з шчопцем кмену, кінутым зверху, на свежую пену. Кава па-паўстанцку. Пад бясконцую выштукаваную размову пра ўсё і ўсіх. Нібы рвеш стоп-кран, спыняеш мільгаценне навін, якіх заўтра не ўспомніць ніхто, і выходзіш з электрычкі пад шаты векавых ліпаў. Дзе 50 гадоў — як адзін дзень. І наадварот. Некалі будзе час на гэта. Я спадзяюся.
З днём народзінаў, дружа.
