Карціна, якая тлумачыць усё пра рэпрэсіі
Вось карціна. Яе тэхнічныя дадзеныя — 2017, 150Х275 см, палатно, алей. Ніколі не ўмела чытаць гэтыя абавязковыя для карцін пазнакі, то бок разумела, што яны значаць — год, памер, матэрыялы, — але доўгі час ніяк не цяміла, чаму менавіта яны і навошта наогул.
З назвамі ўжо прасцей. Назвы карцін я чытаць умею і люблю: мастак, які заўсёды абмежаваны памерамі палатна і з гэтай прычыны навучаны канцэнтраваць думку і сродкі яе выражэння, называе свае карціны гэтак сама, як паэт называе верш. Гэтая называецца — «Клуб Дзяржынскага, альбо Ноч паэтаў».
Я ненавіджу Клуб Дзяржынскага. Ля ягонага ўвахода мне фізічна робіцца блага — ад нянавісці. Хаця ніхто і ніколі не пакрыўдзіў мяне ані ў тым клубе, ані ў дзвярах побач, дзе прымаліся перадачы ў «амерыканку», людзі адтуль, па маім асабістым досведзе, заўсёды ветлівыя, ціхагалосыя і скупыя ў жэстах. Да таго ж я ведаю, што сярод іх ёсць годныя, шчырыя, добразычлівыя — як паўсюд. Але вось якраз за Ноч паэтаў — ненавіжу.
Паглядзіце на гэтую карціну. Яны схапіліся за партупеі гэтым хрэстаматыйным жэстам. «Ім жа патрэбна нейкае апірышча, а дзе яно?» — так патлумачыў мне гэты жэст аўтар. Яны схапіліся за гэтыя партупеі, і рукі ім звядзе, як зводзіла пальцы катам, і яны — як мы, у іх таксама ёсць карпаратыўная этыка, карпаратыўныя святы, карпаратыўныя клубы, карпаратыўная ўпэўненасць — вось гэтае ўсё. Тут кожная дэталь: і гэтыя халёныя, але нейкія безабаронныя, мяккія патыліцы, і келіхі з віном, і напружаны адчай правай рукі, і светацені — усё б'е ў мэту. Яны таксама людзі, вось што самае страшнае.
Я не ведаю пакуль што іншага твора мастацтва, прысвечанага рэпрэсіям, у якім бы ўся глыбіня гэтай з'явы, усе сэнсы, і хрэстаматыйныя, і нехрэстаматыйныя, разгортваліся бы так імкліва з адной, ідэальна сканструяванай і моцна складзенай метафары.
Карціну можна пабачыць на выставе «Стольнае месца» ў Палацы мастацтваў. Яна там — адна з самых вялікіх, бо 150Х275 — гэта маштабна. Яе трэба пабачыць, бо 2017 год — год сумнага юбілею Ночы паэтаў. Яе немагчыма не пабачыць — бо палатно і алей аказаліся больш выразнымі, чым папера і аловак.
Аўтар — Андрэй Дубінін.
