Tyja, chto chacieŭ namalavać u Minsku Bykava
Illa, Siarhiej, Arciom i Aleh – mierkavali da 90-hod́dzia Vasila Bykava pakinuć biełaruskaj stalicy vialiki partret piśmieńnika na transfarmatarnaj budcy. Horad adździačyŭ 18-miljonnym štrafam – pa 30 bazavych adzinak na kožnaha. Vyjavu nia skončyli navat na pałovu.
Usie chłopcy nie zachacieli nazyvać svaje proźviščy i navat imiony pakinuli nieachvotna.
«Kali dazvołu haradzkich uładaŭ nie atrymajem za zaŭtra — ŽES jaho prosta zafarbuje, — kaža Siarhiej, 23-hadovy prafesijny mastak ź Viciebsku. — Biez dazvołu my ŭ Miensku malavać nia budziem».
«Z nami takoje ŭpieršyniu, — raspaviadaje 22-hadovy Arciom. — Usie tak prasili biełarusaŭ namalavać. My z takim entuzijazmam siudy jechali. Vasil Bykaŭ — usio! Malujem! My stolki ŭžo admalavali ŭ Viciebsku. A voś pieršaja sproba ŭ Miensku — i taki dośvied, što tut albo cišej treba heta rabić, albo kali hučna, to ŭžo z aficyjnym dazvołam».
Illa, Siarhiej i Arciom admysłova pryjechali ź Viciebska ŭ Miensk, kab namalavać tut Bykava. Usie jany naležać da kamandy vuličnych mastakoŭ HoodGraff. Staličnyja paradki chłapcoŭ ździvili. U rodnym horadzie jany namalavali ŭžo vosiem bujnych vyjavaŭ. Chacia miascovyja žychary nie zaŭždy stavilisia da inicyjatyvy chłopcaŭ z razumieńniem, ale da milicyi nie dachodziła.
«A tut supracoŭnica ŽESu, nie pahladzieŭšy, što my robim, vyklikała narad. I ŭžo paśla, kali pabačyła, to kaniečnie, zahałasiła: oj, chłopcy, mnie padabajecca, ja chaču, kab vy damalavali. Ale što ŭžo — milicyja, štraf. I voś my tut ciapier siadzim i dumajem, jak nam zaŭtra da ciahnika paśpieć atrymać dazvoł i skončyć pracu».
Zabaŭna atrymlivajecca: my dla horadu malujem i jašče za heta płacim, — zaklučaje Arciom.
Vuličnaje mastactva
Zaprasiŭ ich u Miensk kaardynatar prajektu Signal Aleh Łaryčaŭ. Signal prasoŭvaje vuličnaje mastactva, arhanizoŭvaje vystavy, sustrečy z mastakami, a ź minułaha leta źjaviłasia ideja i mahčymaść rabić akcyi «Must act — must art»: mastakam davali mahčymaść malavać u horadzie na vialikich pavierchniach.
«Vuličnaje mastactva robić haradzkuju prastoru bolš čałaviečnaj, cikavaj, — raspaviadaje Aleh. — Nastroj u ludziej padymajecca. I ŭ ludziej pačućcie, što horad možna mianiać samim».
Łaryčaŭ kaža, što atrymać dazvoł ad mienskich uładaŭ nie paśpiavali pa časie, da taho ž niekatoryja hraficisty pryncypova suprać atrymańnia takich dazvołaŭ.
Vyjavy znakamitych ludziej dla HoodGraff asobnaja kancepcyja. «Heta partrety-matyvatary. U kožnaha jość šaniec być naniesienym na budku», — tłumačyć Arciom.
Pierad Bykavym malavali Haharyna, Puškina, Boba Marli, Merylin Manro, Styva Džobsa i jašče troch zorak chip-chopu, u dakładnaści imionaŭ jakich ja nie ŭpeŭnienaja.
World of Tanks i Bykaŭ
«My ličym, što Vasil Bykaŭ varty taho, kab być naniesienym na transfarmatarnuju padstancyju, — kaža Arciom, aficyjny presavy sakratar kamandy. — Paśla taho jak my pačali partrety ludziej znakamitych nanosić, usie stali kamentavać, čamu niama biełarusaŭ. My stali dumać — nu i aproč zasnavalnikaŭ Warner Brothers i World of Tanks ničoha nie nakručvałasia. A samy papularny i pierakładzieny naš piśmieńnik na Zachadzie — heta Vasil Bykaŭ».
Praŭda, pra tvory Bykava Arciom pamiataje tolki sa školnaj prahramy, ale heta nie važna. Piśmieńnika ščyra planavali unieści ŭ panteon biełaruskich stryt-arteraŭ.
Arciom skančaje ŭ Sankt-Pieciarburzie ŭniversytet pavodle specyjalnaści «biznes-kamunikacyja». Sam jon nie maluje. Nazyvaje siabie «idejnym kiraŭnikom i arhanizataram pracesu». Atrymlivajecca, što ŭ HoodGraf pracuje pa specyjalnaści — zajmajecca biznes-kamunikacyjaj: razmaŭlaje z presaj, prysutničaje pa ŭsich «zamaloŭkach», biare na siabie hutarki z žycharami, kab mastaki nie adciahvalisia ad pracy.
«Heta prykmieta eŭrapieizacyi biełaruskaha stryt-artu, — pierakanany Aleh Łaryčaŭ, — narmalna kali jość pamočnik, kuratar-menedžer, jaki zajmajecca ŭsim pracesam. A mastak moža prosta malavać».
Siarhiej, jaki adziny mastak u hetaj trojcy, sapraŭdy spačatku ŭvohule admaŭlajecca havaryć. Paśla raspaviadaje, što stryt-artam staŭ cikavicca z 13 hadoŭ, skončyŭ mastacki kaledž.
«Ja ŭ roznych sferach zajmajusia tvorčaściu. Nie abmiažoŭvaju siabie tolki malavańniem. Voś hrafici — heta adna z prajavaŭ majho ŭdziełu ŭ tym, što robić śviet lepšym».
«My chočam źmianić mierkavańnie pra vuličnaje mastactva. Usie dumajuć, što heta nikomu nie zrazumiełyja šryfty i tak dalej. A my dakazvajem, što heta zusim nia tak», — idealohiju kamandy Arciom ahučvaje prafesijna.
Stryt-art i hrošy
Nanieści vyjavu Bykava na transfarmatarnuju budku — sprava technalahična ŭžo nie takaja prostaja. Praz prajektar, padłučany da hieneratara, vyjavu tranślavali na ścianu. Rabili eskiz čornaj farbaj. A na nastupny dzień mierkavali rasfarboŭvać. Technalohiju chłopcy ŭžo adpracavali na papiarednich vyjavach. Zrazumieła, što ŭ Miensku, dzie «za nalepki» ŭ milicyju, zdajecca, možna trapić tolki pakałupaŭšy palcam ścianu ŭ pierachodzie, takija składanyja maneŭry nie mahli nie pryciahnuć uvahi adkaznych asobaŭ.
Ale i ŭ Viciebsku takoj uvahi chapaje.
«Spačatku byli ciažkaści, — raspaviadaje Arciom. — Žychary pracy nia bačyli i, kaniečnie, dumali, što my vandały-dyletanty, tolki zahadzim ścianu. Ale paźniej jany biaruć svaje słovy nazad, kali bačać, što atrymałasia. Uvahi sapraŭdy vielmi šmat, i my hetaha nie saromiejemsia.
Aleh, jaki ŭžo maje dośvied arhanizacyi bujnych prajektaŭ u stryt-arcie, paćviardžaje: «Heta praŭda. Jak tolki padychodziš da ściany, usie niezadavolenyja. U administracyju prezydenta abiacajuć skardzicca, milicyju vyklikajuć. A kali hatova: «oj, małajcy, jak pryhoža!»
Da taho ž heta doraha. U siarednim kožny partret abychodzicca ad 120 da 200 dalaraŭ, — paviedamlaje Arciom.
«Heta ŭsio asabistyja zapasy, — kaža Arciom. — Ani horad nam nie dapamahaŭ, ani žychary. Chacia ŭsim padabajecca. Adzin byŭ vypadak, kali žycharka acaniła našuju vyjavu Boba Marli i sabrała hrošy. Niedzie 650 tysiač. I paprasiła, kab my zboku namalavali niešta dla dziaciej».
Na Bykava zbor hrošaj abviaścili praź internet. Łaryčaŭ kaža, što sabrali 165 dalaraŭ — ale heta achviaravańni dvuch čałaviek.
Navat kali zaŭtra chłopcy atrymajuć dazvoł damalavać partret Bykava na transfarmatarnaj budcy, ad vypłaty 18 miljonaŭ štrafu heta ich nie ŭratuje.
Apytanka
