Советская Белоруссія: Мінская публіка не зразумела і сапсавала спектакль па Бэкету з Будрайцісам
Колькі непатрэбнага і шкоднага люду ходзіць у тэатр! Як на злосць, яны выбіраюць спектаклі паскладаней, да весялосці і смеху не прыдатныя. Бу, што такое? П'еса ж абсурдысцкая, камерная, не смешная. Пакрыўджаныя дамы і іх кавалеры гучна брагзаюць крэсламі, пакідаюць цёмны партэр пасярод першага дзеяння: «Лухта!»
teart.by
Цяпер у Мінску праходзіць Міжнародны фестываль «Тэарт». На пастаноўку «Апошняя стужка Крэпа» з удзелам раскручанага акцёра Юозаса Будрайціса квіткоў было не дастаць ў першы ж дзень продажаў — іх расхапалі ці то работнікі банка, галоўнага спонсара фэсту, ці то іх набліжаныя. Мае знаёмыя тэатралы з зайздрасцю глядзелі на мой шчаслівы квіток і рупліва збіралі ў дарогу: «Ты ж там глядзі ва ўсе вочы, потым раскажаш, як яно». А яно не задалося з першых жа хвілін, як толькі ў фае сутыкнулася з заўсёднікамі падобных «канцэртаў», з селебрыці. Вось вядомы выдавец, аматар німфетак, якога днём з агнём не адшукаеш на тэатральных пастаноўках, але калі ў афішы зорка, Хабенскі там ці Будрайціс, — ён тут як тут, пад руку з прывабнай спадарожніцай. Мабыць, па той жа схеме ў гэты дзень у тэатр наведаліся знаёмы банкір, булачнік, адстаўны чыноўнік і яшчэ гандляр антыкварыятам: дайце фарбаў і радасці нашым поглядам, хочам пабыць сярод людзей, адзначыцца прысутнасцю на культурным мерапрыемстве.
З фае публіка паважна перацякала ў залу, дзе многія спатыкаліся аб сварлівага старога, гэтакага занюханага тэатрала з торбачкай, які лёг, як камень, на прыстаўное крэсла ў праходзе і адкрыта перашкаджаў гледачам. Мала хто пазнаў у калматай пачвары акцёра Будрайціса — ход дастаткова вядомы ў сучасным тэатры, калі акцёры «у вобразе» сустракаюць публіку ў партэры яшчэ да трэцяга званка. Для чаго гэта робіцца — цяжка сказаць: ці то артысту так лепш наладзіцца, ужыцца ў ролю, ці то публіка павінна прыняць атмасферу спектакля задоўга да зацямнення. Толькі з Будрайцісам гэты нумар не спрацаваў: як толькі адзін хтосьці разумны пазнаў у брудным старым знакамітага акцёра, пачалася нудная фотасесія, і вось ужо з апошняга шэрагу ў трэці нясуцца мужчыны і жанчыны, узброеныя смартфонамі, пстрыкаюць Крэпа-Будрайціса з розных ракурсаў, шукаюць свой найлепшы кадр стагоддзя. Ніяк не зразумею, куды яны потым гэты гігабайт кепскіх фатаграфій падзенуць?! У інтэрнэце цяпер выяў з акцёрамі вялікая колькасць, самай рознага якасці і настрою. Няўжо сфатаграфаваны ў поцемках Будрайціс так сагравае душу і тэлефон, што можна дзеля няўдалага кадра забыцца сябе і ўсіх астатніх і бесперапынна дубасіць успышкай па чорнай зале да спектакля, падчас яго і пасля?..
Спачатку, калі Крэп-Будрайціс выпаўзае на сцэну і кідаецца ў залу бананавым скуркамі, публіцы яшчэ весела: акцёр вядомы, пацешна есць бананы, хуліганіць — цікава! Але праз пару хвілін, як толькі загучыць чыстая «бэкетаўшчына» — у пранізлівай цішыні чалавек на сцэне чытае маналог, — у зале пачнецца какафонія: загучаць тэлефоны на ўсе лады, завібруюць планшэты, суседзі стануць кашляць і, самае жудаснае, пстрыкаць засаўкамі сваіх праклятых гаджэтаў. Звыклы да ўсяго 75-гадовы акцёр не падаў выгляду, не закаціў істэрыку, не спыніў спектакль, «праслухаў» апошнюю стужку свайго Крэпа да канца. Але мяне асабіста такая зала моцна збівала і мучыла, разбалелася галава, і ні пра што іншае, акрамя таго, што людзі ходзяць у тэатр неўсвядомлена, як статак, думаць не магла. Вечар быў безнадзейна сапсаваны.
Пасля спектакля задала Юозасу Будрайцісу пытанне, як ён вытрымаў гэты спектакль, столькі старонніх гукаў і раздражнёных токаў пранізвала сцэну. З уласцівай яму далікатнасцю і непараўнальным літоўскім акцэнтам акцёр адказаў нараспеў: «Так, сёння я адчуў, што гледачу было сумнавата… Ну а што мне зрабіць? Я ж не магу цяпер цырк ладзіць, каб яму стала весела. Калі ў Варонежы гралі гэты спектакль, прыйшла такая публіка — дамы ў футрах і каштоўнасцях, яны наогул сыходзілі з залы». Мы пасмяяліся. Гэта сапраўды пацешна, калі ўдумацца: прыйшлі паненкі на свецкі раут, а ім падсунулі замест бурбалак у шампанскім — Сэмюэля Бэкета, не самага прымітыўнага драматурга на свеце, ды яшчэ і такога неахайнага акцёра ў галоўнай ролі. Але мілыя дамы, у наступны раз, перад тым як бегчы ў тэатр, зазірніце ў праграму, вывучыце, што вас чакае ў гэты вечар. Дарэчы, п'еса Бэкета «Апошняя стужка Крэпа» — гэта роўна пяць старонак машынапіснага тэксту, здужаць іх можна было нават з экрана тэлефона ў аўтамабільным заторы за пяць хвілін. І тады, магчыма, вам удалося б пазбегнуць горкіх і ўзаемных расчараванняў ад сустрэчы з прыгожым.
Усё цячэ, нічога не мяняецца. Пра тое, што сучасны глядач хоць і наведвае настойліва тэатр, але ўжо да смешнага адвык ад яго, пісьменнік Леанід Андрэеў выказаў здагадку сто (!) гадоў таму. Ніхто не ведае, што з гэтым рабіць, але я для сябе такую-сякую формулу вывела: варта наведваць толькі тыя спектаклі, дзе занятыя невядомыя акцёры і куды ўваход выпадковай публіцы заказаны.
