Дзе жывуць тролі. Як працуюць інтэрнэт-прапагандысты і хто імі кіруе
У Пецярбургу і Маскве ў спецыяльна абсталяваных офісах ва ўсю стараюцца інтэрнэт-тролі, якія хваляць Сяргея Сабяніна і Уладзіміра Пуціна, лаюць Аляксея Навальнага, Амерыку і абараняюць Сірыю. Карэспандэнт «Новай» адправіўся да троляў на сумоўе і высветліў, што ў Пецярбургу імі запраўляе адзін з былых арганізатараў Селігера і актрыса Марыя Купрашэвіч (ніяк не супакоіцца), якая замацавалася ў свой час у расійскіх СМІ, у тым ліку і ў «Новай», з мэтай іх дыскрэдытацыі.
«Патрабуюцца інтэрнэт-аператары! Праца ў шыкоўным офісе ў Ольгіне!! (м. Старая вёска), аплата 25960 у месяц. Задача: размяшчэнне каментароў на профільных інтэрнэт-сайтах, напісанне тэматычных пастоў, блогі, сацыяльныя сеткі. Справаздачы па скрынах <…>.Графік працы падбіраецца індывідуальна <…>. Аплата штотыднёвая, 1180 за змену (з 8.00 да 16.00, з 10.30 да 18.30, з 14.00 да 22.00). ВЫПЛАТЫ штотыдзень І БЯСПЛАТНАЕ ХАРЧАВАННЕ! Працаўладкаванне афіцыйнае або па дамове (па жаданні). Магчыма навучанне».
Такая абвестка з'явілася ў сацыяльных сетках у канцы жніўня.
На падыходзе
Пятнаццаць хвілін язды ад метро «Старая вёска», насупраць чыгуначнай станцыі Ольгіна. Велізарны беласнежны катэдж. Ахоўнік, сакратар і кабінеты з надпісамі «Упраўленне блогераў і каментатараў», «Аддзел хуткага рэагавання», «Аддзел CEO», «Журналісты», «Крэатыўны аддзел», «Аддзел каментатараў», «Аддзел блогераў», «Аддзел спецыялістаў сацыяльных сетак». На трэцім паверсе — кабінет кіраўніцтва і канферэнц-зала.
Загадам «Аб тлумачэнні дысцыплінарнага характару», звернутым да супрацоўнікаў ТАА «Агенцтва інтэрнэт-даследаванняў», напрыклад, забараняюцца «цесныя асабістыя кантакты на тэрыторыі бізнэс-комплексу». Асобная прыпіска для офіс-мэнэджэра: «на вокнах без ўзгаднення з адміністратарам Аксанай нічога не развешваць». З дадзеных Рэестра юрыдычных асоб вынікае, што арганізацыя зарэгістравана 26 ліпеня 2013 г. Заснавальнікам значыцца Міхаіл Куркін, гендырэктарам — Мікалай Чумакоў.
Нас з сяброўкай сустракае Аляксей Саскавец — выхадзец з моладзевай паліттусоўкі. У «сябрах» «Укантакце» ў яго маса актывістаў руху «Нашы», «Маладой Гвардыі Адзінай Расеі» і супрацоўнікаў камітэта па моладзевай палітыцы Пецярбурга, у тым ліку былы кіраўнік камітэта Мікіта Аляксандраў.
У 2013 годзе «Паўночна-Заходняе агенцтва паслуг», якое належыць Саскаўцу, выйграла 18 конкурсаў на правядзенне святаў, форумаў і спартакіядаў для органаў улады Пецярбурга. У палове конкурсаў агенцтва ўдзельнічала аднаасобна. Улетку 2013 выйграла конкурс на транспартнае абслугоўванне ўдзельнікаў лагера «Селігер».
Нагрузка — 100 каментароў у дзень
Пакуль запаўнялі анкеты, Аляксей апісваў наш функцыянал. Паводле яго слоў, цяпер яны займаюцца павелічэннем індэкса нейкіх артыкулаў. «Артыкулы бываюць розныя: сацыяльныя, бізнес, палітычныя і гтак далей. Дзейнічаючы па прынцыпе «Яндэкс-маркет», — пачаў ён. — «Яндэкс-маркет» — гэта велізарная інтэрнэт-крама, якая падкажа, дзе лепш купляць. Пад кожным таварам ёсць каментар людзей, якія кажуць, што гэта выдатны тэлефон, гэта дрэнны тэлефон. На жаль, рэаліі жыцця такія, што не заўсёды людзі хочуць пісаць першымі каментары. Нам трэба вышэйшая наведвальнасць сайта. Гэта можна рабіць робатамі, але робаты выконваюць сваю працу механічна, і часам сістэма тыпу «Яндэкса» іх баніць. Таму было прынята рашэнне рабіць гэта людзьмі. Пішаце каментар ад сябе з паказаным намі вектарам. Напрыклад, аб G-20 можна напісаць, што гэта вельмі ганарова для Расіі, але мне нязручна дабірацца дадому».
Пытаюся, ці патрабуецца ад мяне, як ад троля, уступаць у дыскусію. «Дзесьці патрабуецца, дзесьці не, але ўводзіць палеміку не варта, таму што людзі на тым канцы хочуць пагутарыць, а ў вас гэта працоўны дзень. Адказалі на шэсць радкоў, потым на другі, і ўсё, — тлумачыць Аляксей. — Мы вам скінем усе сайты і спасылкі на артыкулы, на якія варта арыентавацца. Па нормах трэба пісаць каля 100 каментароў у дзень».
На пытанне, якія будуць тэмы пасля G-20, адказвае няпэўна: «Будуць заказы. Мы пакуль яшчэ самы не ведаем. Шмат у палітычнай і бізнес-сферы падзей, якія скажуць, такія і будзем выконваць».
З размовы становіцца зразумела, што «кіраўніцтва» абяцала: уся гэтая канструкцыя пратрымаецца да Новага года, а далей агенцтва хочуць перавесці ў разрад бізнес- праектаў. «Зараз і народ набіраем, у некалькіх гарадах дзейнічаем — Масква, Піцер», — удакладняе Аляксей. Ён кажа, што да нашыстаў яны не маюць дачынення, і не выключае, што атрымаецца нешта падобнае.
Раптам пытаецца, як мы ставімся да Навальнага і Сабяніна? Мы робім індыферэнтныя твары.
— На Селігер вы ездзілі?
Час ад часу не лягчэй.
— А я некалькі гадоў людзей вазіў на Селігер. З Якеменкам знаёмы, на шчасце ці няшчасце. Тут, у Піцеры, многіх ведаю. Калі Мікіту Аляксандрава паставілі кіраўніком камітэта па маладзёжцы, я вельмі ржаў. Ён бегаў актывістам, калі я рабіў Селігер. А потым — бах — мне тэлефануюць са Смольнага і кажуць, што твой корыш стаў старшынёй камітэта.
Выкрывальнік
Сумоўе мы прайшлі паспяхова, ад нас патрабуюць копіі пашпартоў, таму што нібыта арэндадаўцы - хлопцы жорсткія, і без іх нас не пусцяць. На наступны дзень прыходзім у поўнай упэўненасці, што выкрытыя, аперацыя правалена — бо пару клікаў мышы вылічаць карэспандэнта «Новай». Аднак Саскавец радасна праводзіць на працоўнае месца — за дзве гадзіны трэба напісаць два пасты ў Законе аб адукацыі. Па дзве тысячы знакаў з носа. Пішам.
На працоўных сталах захаваны скрыншоты працы папярэднікаў, якія лаюць Амерыку і Навальнага. Маўляў, у штатах цесна (з-за хмарачосаў), людзі хамаватыя і сквапныя, а фільмы бездухоўныя, а вось наш кінематограф, наадварот, падымаецца з каленяў. Сотня каментарыяў складаецца з суцэльных штампаў і стэрэатыпаў. На працоўным стале ў калегі з газеты «Мой раён», які таксама дзейнічае ў «логаве троляў», скрыншоты, у якіх выкрываецца часопіс «Форбс».
Нагадаем, вясной гэтага года «Форбс» апынуўся ў цэнтры скандалу, дзе на правах рэкламы было апублікавана інтэрв'ю бізнэсоўца Сяргея Салаўёва. Тады ў «Газеце пра газеты», дзе галоўным рэдактарам служыць Марыя Маёрава (былы працадаўца Марыі Купрашэвіч), апублікаваў матэрыял, які вінаваціць «Форбс» у публікацыі заказухі. Па часе гэта супала з магутнымі DDoS-нападамі на некаторыя СМІ. «Форбсу» прыйшлося адбівацца не толькі ад іх, але і ад шматлікіх інтэрнэт-карыстальнікаў, якія абвінавачвалі выданне ў прадажнасці. І вось усе гэтыя пасады «абураных» грамадзян у нас перад вачыма — на кампутарным стале. Дзіўна толькі тое, што ТАА «Агенцтва Інтэрнэт-даследаванняў» зарэгістравана ў канцы ліпеня, а тролі атакавалі «Форбс» вясной. Кантору пераназвалі ці яна працавала без рэгістрацыі?
Няўжо тая самая Марыя?
Нам пакуль нічога сур'ёзнага не давяраюць — пачаткоўцы ўсё-такі. Толькі G-20 і Закон аб адукацыі. Тлумачаць, што на днях у офіс пранікла апазіцыянерка, і цяпер з-за яе ўведзены «карантын».
У кабінет уваходзіць высокая бландзінка. Цікавіцца ў прысутных, ці ўсё нармальна. Яна як дзве кроплі вады падобная да «Машы Хары» — акторку Марыю Купрашэвіч, якая ўладкоўвалася на працу ў ліберальныя СМІ з мэтай шпіянажу. Засвяцілася яна і ў «Новай газеце», і «Маскоўскім камсамольцы», і ў Піцерскай інтэрнэт-газеце «Фантанка.ру». Калега з «Майго раёна» таксама пазнаў у бландзінцы Машу Купрашэвіч. Знаходзім яе «Укантакце», пішам: маўляў, працуем разам, хочам пасябраваць. Завязваецца дзіўная перапіска:
Alexandra: Я вас бачыла ў агенцтве інтэрнэт-даследаванняў у Ольгіне, у якое прыйшла ўладкоўвацца на працу. Вы там нас пыталіся, ці задавальняюць ўмовы і ці ўсё нармальна? Былі ў блакітнай сукенцы.
Марыя: Я вас не памятаю. А чаму вы вырашылі, што я там працую?
Alexandra: Ну, вы падыходзілі, пыталіся ў персаналу, ці ўсё нармальна, ці добра працуюць камп'ютары і г.д.
Марыя:????????
Больш яна нам не адказала.
У сябрах ў Марыі знаходзім нейкую Алену Купрыянаву — яна згадваецца ў аб'яве аб прыёме на працу тролямі, там жа — яе тэлефон. (Дарэчы, усе аб'явы і тэлефоны на старонцы Купрыянавай пасля публікацыі ў газеце «Мой раён» выдаленыя з Сеткі.)
Увечары Аляксей Саскавец напісаў «Вконтакте»: «Добры дзень, Аляксандра. РАДЫ вас бачыць». Я адказала: мы вельмі здзівіліся, убачыўшы ў вас у офісе Марыю Купрашэвіч. Аляксей аспрэчваць ўдзел «Машы Хары» ў праекце не стаў, проста аддаў перавагу больш не выходзіць на сувязь.
«Такой фігнёй не займаемся»
Мы звязаліся з намеснікам старшыні камітэта па моладзевай палітыцы Пецярбурга Надзеяй Арловай: НЕ вы ці заказвайце левыя пасады ў дваццаткі і інш?
Арлова (яна, дарэчы, «Укантакце» лічыцца сябрам Саскаўца) зашыпела: «Саскавец — наш падрадчык, выйграваў у нас конкурсы і цяпер здае дакументацыю, але чым ён яшчэ займаецца, мы не ведалі. Тролінг — гэта жудасна! Сваёй дзейнасцю ён падрывае давер да сацыяльных сетак. Мы такой фігнёй не займаемся».
Па афіцыйны каментар ад фабрыкі троляў мы адправілі ў Ольгіна карэспандэнта. Дзяўчына за стойкай выдала: «Давайце пашпарт, я яго адсканую. Верхнюю вопратку, сумку і мабільны пакінуць тут». Праз некаторы час да яе далучыўся малады чалавек. Калі высветлілася, што карэспандэнт працуе ў «Новай газеце», павісла доўгая паўза. «Тады гэта не да мяне», — выціснуў з сябе хлопец. Дзяўчына настойвала, што ёй усё роўна трэба адсканаваць пашпарт.
Неўзабаве высветлілася, што начальства няма і не будзе, можна пакінуць нумар тэлефона — ператэлефануюць ў панядзелак.
— Хто мне ператэлефануе? Як завуць вашага кіраўніка?
— Кіраўніцтва вам жа скажа, хто яно.
— А тыя гадасці, што пра вас пішуць, праўда?
— Вядома, няпраўда, — кажа малады чалавек і ўдакладняе, што наогул-то ў гэтым офісе ён адказвае толькі за працу кулера.
